Υπό το πρίσμα της Προστασίας των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, του Περιβάλλοντος και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, σκοπός του «Παρατηρητηρίου» είναι η επιστημονική έρευνα, μελέτη και ανάλυση ζητημάτων που άπτονται τόσο της θεσμικής οργάνωσης και λειτουργίας του Κράτους, όσο και των ασκούμενων δημοσίων πολιτικών που αποβλέπουν στην Αειφορία και στην Κοινωνική Συνοχή.
Μάλιστα, στο πλαίσιο της οργάνωσης του επιστημονικού και ερευνητικού αντικειμένου του «Παρατηρητηρίου» ακολουθείται το λειτουργικό κριτήριο για την κατηγοριοποίηση των δημόσιων πολιτικών και λαμβάνονται υπόψη οι αρχές του Διεθνούς Προτύπου Ταξινόμησης των λειτουργιών της Κυβέρνησης (Classification of the functions of government - COFOG) των Ηνωμένων Εθνών.
Στο πεδίο δραστηριοτήτων του «Παρατηρητηρίου» περιλαμβάνονται:
Το «Παρατηρητήριο» διαρθρώνεται ως κάτωθι από:
Το έργο του Παρατηρητήριου Θεσμών, Πολιτισμού και Ανάπτυξης είναι αποκλειστικά μη κερδοσκοπικό, επιστημονικό και ερευνητικό και υπόκειται στις οικείες διατάξεις του νόμου καθώς και τους σχετικούς κανονισμούς που
διέπουν τη λειτουργία των ΑΕΙ, του ΕΚΠΑ καθώς και του ΕΛΚΕ-ΕΚΠΑ. Οποιαδήποτε δράση οιουδήποτε χαρακτήρα των μελών της Διοικούσας Επιτροπής, της Επιστημονικής Επιτροπής και των Ερευνητικών Επιτροπών που σχετίζονται με το Παρατηρητήριο υπόκεινται σε έγκριση από τη Διοικούσα Επιτροπή καθώς και από τον Διευθυντή του Εργαστηρίου Μελέτης Θεσμικού Λόγου του Τμήματος Φιλοσοφίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Καμία δράση ή έρευνα που δεν έχει λάβει την ανωτέρω έγκριση δεν σχετίζεται με το Παρατηρητήριο ούτε με το ΕΚΠΑ.
